احمد صادقی

برنامه جامع مدیریت بحران گامی در راستای کاهش مخاطرات طبیعی

۲۰ مهر ماه روز ملی کاهش اثرات بلایای طبیعی نام گذاری شده است. یک روز مهم در تقویم ملی ما اما چرا مهم؟

همانطور که می دانید مخاطرات به دو دسته انسان ساز و طبیعی تقسیم می شوند که در دسته اول می توان با رعایت مقررات و قوانین و الزامات ایمنی از وقوع حوادث انسان ساز پیشگیری کرد اما از وقوع بلایای طبیعی چون از اراده انسان خارج است نمی توان پیش بینی صورت دهیم و خواه ناخواه این بلایا رخ می دهند.

این در حالی است که کشور عزیز ما ایران به سبب موقعیت جغرافیایی، یکی از کشور های مستعد در این زمینه است گرچه در برخی موارد دست بردن انسان در طبیعت خود زمینه ساز حوادث شده است.

بنابراین ما نمی توانیم وقوع بلایای طبیعی را نه پیش بینی کنیم و نه پیشگیری اما می توان با اتخاذ تدابیر ‌و آموزش های موثر خطرات این بلایا را به طرز محسوسی کاهش داد.

این سخن از آنجا اهمیت دارد که اگر زلزله ای مهیبی در تهران رخ دهد شاید فاجعه ای تاریخی رقم بزند پس می بایست در کاهش اثرات و خطرات این بلایا اقدامات موثر کرد.

تدوین اسناد ملی مدیریت بحران در سطح کشور، استان و شهر ها یکی از اقدامات موثری بوده که صورت گرفته و در حال انجام است.

این طرح و سند بسیار مثمر ثمر خواهد بود چرا که بر اساس آن می توانیم تلفات را به حداقل برسانیم ولو به نجات جان یک نفر بیشتر، همان طور که در آیه 32 سوره مبارکه مائده اشاره شده است نجات جان یک نفر به معنای نجات جان همه است. 

در این طرح اقدامات و الزامات استاندارد در راستای کاهش مخاطرات و اثرات بلایای طبیعی پیش بینی شده که برنامه های سه گانه مدیریت بحران معرپف است اما یک مشکل بزرگ در این زمینه وجود دارد. نبود اطلاعات و یکپارچگی آن از دستگاه ها و سازمان هایی نظیر آبفا، اداره گاز، اداره برق ، سازمان های شهرداری و غیره. 

اطلاعاتی نظیر نقشه های تاسیساتی و نقاط تلاقی شبکه انشعاباتی که می تواند در زمان وقوع بحران بسیار به کار آید. گرچه در زمان تصدی بنده در سازمان مدیریت بحران ۴۰۰ نقطه در این زمینه شناسایی شد که این نقاط از نقاط اصلی و حادثه خیز در شهر تهران بودند و خوشبختانه با این رصد اطلاعاتی و تجمیع داده ها و اقدامات ایمنی لازم، میزان مخاطرات در زمان حادثه کاهش یافت. اما نباید از نظر دور داشت که این اقدام در همه شهر ها می بایست صورت گیرد.

این ضرورت که ما نیاز داریم همه دستگاه ها و سازمان های ذی مدخل گرد هم دور یک میز جمع شوند و ضرورت یکپارچگی اطلاعات و بستر برای تدوین یک برنامه جامع و مفید در مدیریت بحران را فراهم آورند برکسی پوشیده نیست و خوشبختانه در شورای شهر تهران این مهم در حال انجام است.

اما این ضرورت باید از سوی همه دستگاه های شهری، استانی و کشوری درک شود.

هم‌اکنون سه برنامه ملی کاهش خطر حوادث و سوانح، بازسازی و بازتوانی و آمادگی  و پاسخ مراحل نهایی تدوین را می‌گذرانند.

 این نکته را نیز نباید از نظر دور داشت که بازسازی و بازتوانی دو رکن اساسی بازیابی پس از سانحه است و تمامی راهبردهای این برنامه مبتنی بر اصول لازم و کافی هستند.

بلایای طبیعی همانگونه که از نامش پیداست از طبیعت نشات می گیرد و دیر یا زود به وقوع می پیوندند و لذا درخواست من از همه مسئولان در سطوح کشوری و استانی و شهری این است که تمام همیت خود را در تدوین برنامه جامع مدیریت بحران به کار گیرند تا مخاطرات و اثرات آن به حداقل برسد.